تحلیل انتقادی روایت‌های واقعه یورش غز به خراسان (سال548ق)

یورش غزها به خراسان در دوره سنجردر سال 548ق، از مهم‌ترین وقایعی است که راویان و گزارشگران هر کدام از زاویه خاصی بدان نگریسته و زوایای دید متنوعی را تولید کرده‌اند. این مقاله برای درک و تبیین اصالت و دقت در امر واقع روایت‌های واقعه غز، از شاخص‌های روش تحلیل انتقادی روایت، بهره گرفته است تا نقش راوی، زاویه دید، تبار و ریشه، زمان و مکان را در روایت‌های تاریخی نشان دهد، تا خواننده تاریخ با استفاده از این روش نقد، معرفت لازم برای شناخت روایت‌هایی با شهرت روایی و متواتر به دست آورد. هفده روایات مورد بررسی این پژوهش، برگرفته‌ی سه سنخ از منابع یعنی تاریخ نگارانه، شاعرانه و منشیانه است. پژوهش حاضر نشان می‌دهد به‌رغم آن که این روایاتِ پسینی از ناحیه قوم مغلوب هستند، اما به نوعی نمایان‌گر دوری تاریخ‌نگاری دوره سلجوقی از درباری بودن و همچنین تایید اثر عوامل درون ساختاری ـ از جمله سلطان ـ در این شکست می‌باشند.